همگونی محل تولید خیشومی تیغه¬ای در زبان فارسی: فرایندی ...

این مقاله به بررسی آزمایشگاهی همگونی محل تولید همخوان خیشومی تیغه­ای /n/ با همخوان انسدادی لبی بعد در دو مرز هجایی و واژگانی می­پردازد. مقادیر فرکانس­های دوّم و سوّم در سه ناحیه مرکز واکه، پایان واکه و محدوده بست خیشومی توالی­های آوایی vnb و vmb که از کلمات طبیعی زبان فارسی استخراج شده بودند محاسبه شده و با یکدیگر مقایسه شدند. فرکانس همین سازه­ها در کلمات مختوم به خیشومی تیغه­ای /n/ در بافت مجزا بدون حضور انسدادی لبی /b/ محاسبه شدند تا مبنای مقایسه با صورت­های همگون­شده قرار بگیرند. نتایج نشان داد مقادیر فرکانس­ها برای توالی­های مورد نظر در مرز هجایی اختلاف معناداری ندارند که نشان می­دهد الگوی تیغه­ای به طور کامل با الگوی لبی مجاور همپوشی می­یابد یا فعالیت آن توسط الگوی لبی پوشیده می­شود ولی در مرز واژگانی، مقادیر فرکانس­ دوم در پایان واکه و محدوده بست خیشومی توالی­های vnb و vmb با یکدیگر به طور معناداری متفاوت است که نشان می­دهد هر دو الگوی تیغه­ای و لبی به هنگام تولید خیشومی تیغه­ای /n/ در vnb فعال می­شوند. بر این اساس، همگونی خیشومی تیغه­ای با همخوان انسدادی لبی در زبان فارسی فرایند مدرجی است که میزان آن در مرز هجا قوی و در مرز واژه در حد متوسط است. این نتایج نظریه واجشناسی تولیدی را در مورد همگونی تأیید می­کند که بر اساس آن همگونی محل تولید همخوان­ها لزوماً به معنای تغییر الگوی ساختاری بازنمود واجی نیست بلکه حاصل تعامل پیوسته اندام­های گویایی و تغییر در زمان­بندی فعالیت الگوهای تولیدی است.